BIOLENTZIA TELEBISTAN

Telebistan bortzikeria ikusten duten umeen gehiengoak, oldarkorragoak izateko joera dute. Zenbat eta bortizkeria gehiago, orduan eta sentikortasun gutxiago.

Mineko, lasturako edo sufrimenduko eszenen behaketa, jarraian deskargaturiko sentimenduetan, bukatzen da, programa ikusi ondoren. Eduki bortitzetatik, suntsiketa, lesioak edo mina (fisikoa zein psikologikoa) pertsonengana, animaliengana edo gauzetara nahasten duten eszenetara iritsi daiteke.

Aktoreen akzioa, kameren mugimenduak, muntakeraren erritmoa eta bortizkeria-eszenaren garapena, proportziorik kanpoko inpaktu indarra dira telebistan, itxurazkoa errealetik hartu ahal dezan punturaino.

Hala ere, gurasoak bere seme-alabek telebistan ikusten dituzten programen eta hauen edukien zain badaude, umeek telebistagatik zerbait positiboa ikas dezakete ere. Zenbait gizarte-balio ikas dezakete baita ere: lankidetza, gainerakoekiko adeitasuna eta zenbait alderdi eskolarekin erlazionatuta. Dena, haien gurasoek duten kontrolaren eta orientazioaren mendean dago.

Gaur egun, telebistak gerrak, hondamendiak eta ankerkeriak erakusten dizkigu zuzenean. Ez dago kalteatzen, hiltzen edo apaltzen ez den metodorik erakusten, horregatik, alegia eginda dirudien bortizkeria xurgatzen dugu; gauza txarra hauen berriak irakurtzen, ikusten eta entzuten dugu, jaten dugun bitartean, normaltasun handiagorekin.

Umeak mimetikoak dira eta telebistak, bortizkeria gauza naturala eta egunerokoa bezala aurkezten du. Besteen bizitzak balio urria duten gizarte-modelo batean bizi gara. Hori dela eta, umeak kritiko aktiboak bezala, mezu guzti hauen aurrean hezi behar ditugu.

PROGRAMA HEZIGARRIAK

Gaur egun, umeek ordu asko pasatzen ohi dituzte telebista aurrean eta horregatik garrantzitsua da haiek heziketa-helburuekin betetzen duten programak ikustea.

LA CASA DE MICKEY MOUSE:

Programa honek, Disney faktoriako pertsonai mitikoak jasotzen ditu, zeintzuk ikuslearen etengabeko parte-hartzea eskatzen dute kapituluetako bakoitzean, aurkitzen diren enigma desberdinei erantzuteko. Zenbakiak, koloreak edo landareetako eta animalietako izenak dira programak jasotzen dituen elementuetako batzuk eta ez da ahazten dibertsio eta entretenimendu tarte ona eskaintzen, etxeko txikientzako.

PEPPA PIG:

5 urteko txerrikume baten, bere lagun eta familiaren abenturak kontatzen dituen programa hezigarri bat da. Protagonistaren familiaren erlazioa erakustean datza eta guztien arteko errespetua eta lagun-taldearen maitasuna azpimarratzen du. Haur baten oinarrizko ikasketa basikoak erakusten ditu: zenbakiak edo animali desberdinen aurkezpena.

DORA LA EXPLORADORA: 

Dorak, bere emanaldietan partaide sentitzeko, arazoak ebazteko eta enigmak urretatzeko aukera ematen die umeei. Esploratzaileak, galdera asko egitem ditu eta baita ere hainbat hipotesi planteatzen ditu, umeek erantzun dezaten. Erantzun posible batzuk daude eta errealitateari aurka egiten diote: ideia duzu, zerbait berria ezagutzen duzu, berregokitzen duzu eta azkenik, zehazten duzu zer ulertu duzun kontzeptu horrengatik.

Komemi garria da, programa hau ipintzea 7 urte betetzen duten arte gutxienez, informazioa biltzeko eta datuak kontextuetan jartzeko, azkenean haien gaitasunak garatzen dituztelako. Gainera, matematika, inglesa eta gaitsaun motoreak lantzen dira.

TELEBISTAREN EFEKTUAK UMEENGAN

Gaur egun, haur batek telebista aurrean pasatzen duen denbora gehiegizkoa da, iraganarekin konparatuta eta denbora horretan, veste jarduera batzuk egiteko denbora kentzen du, adibidez: irakurketa, eskola-lana, jokoa, familiarekiko interakzioa edo garapen soziala. Telebistan ikusten den guztia ez da txarra eta horregatik, umeek gauzak ikas ditzakete ere: batzuk hezigarriak eta veste batzuk desegokiak. Baina askotan, umeek ez dakite edukien artean bereizten.

 

 

 

 

Umeak beren garapenerako arrisku-kopuru handiagoei erakutsita daude eta telebistak hainbat efektu sortu ditzake umeengan:

 

- Ariketa fisiko gutxiago egitea: Telebistaren aurrean etzanda edo eserita egotea denbora luzez, sedentarismo-arrisku larria ekartzen du umeentzat. Ondorio bezala, gehiegizko pisu-arazoak egon daitezke, sedentarismoa produktu kalorikoko kontsumo handiagoarekin lotuta dagoelako, eta honek bere gizentasunaren arriskua handitu dezake.

 

- Ume pasiboetan bihurtzea: Telebistak umeek joko tradizionak batzuengatik interesa galtzea eragin dezake, eta orduan umeei joku hauek motelak eta aspergarriak iruditzen zaie.

 

- Ikusitakoa partzialki ulertzea: Bortizkeria, sexualitatea, arrazako eta generoko estereotipoak, eta drogen eta alkoholaren gehiegizko erabilera, ohiko gaiak dira telebista-programetan. Umeek, telebistan ikusten duten arrunta eta segurua dela onar dezakete.

 

- Eskolan nota txarrak ateratzea eta liburu gutxiago irakurtzea: Telebistari, irakurketari edo ikasketari baino denbora gehiago eskaintzeagatik gertatzen da.

 

Efektu hauetaz gain, zenbait gehiago egon ahal dira; depresioa, asma, komunikazio falta... Ikus dezakegu, efektu gehienak negatiboak direla eta ez dutela onurik egiten.

 

 

 

Azkenean, telebista gizartea lotuta dagoen droga bat da eta oso zaila da uztea, denbora pasatzeko lagun bat bezala ikusten dugulako.

 

 

FROZEN

Frozen Disney-eko marrazki bizidun film bat da. Umeak dira pelikularekin gehiago hunkitzen direnak eta helduek berriz, gure haurtzaroaren oroipen asko ekartzen dizkigu.

Frozen, aurreko Disney-eko printzesa filma oso desberdina da. Elsa, bere printzea bilatzen ez duen erregina independientea da, gainerako filmetan erakusten den bezaka, baizik eta bere zoriontasuna bilatzen du, bere ahizparen laguntzarekin. Anak, hasieran printze batengatik "maitemintzen" da, baina filmean zehar ikusi ahal dugu nola bere pertsonaia askatzen den eta azkenean, konturatzen da langile arrint batekin maiteminduta dagoela, zeinek bere ahizparen bilaketarako laguntza osoa eskaintzen dion.

Pelikula honek, XX. mendeko estereotipo guztiekin apurtzen du eta hainbat faktore erakusten ditu:

- Irakasten du, bakoitzaren zoriona ez dela besteen menpean egon behar.

- Zoriontsu izateko, lehenik eta behin zure buru maite eta onartu behar duzu.

- Zure ametsak jarraitu behar dituzu.

- Proposatzen dugun guztia, posiblea da, interesa, lana eta ahaleginarekin.

Filmeko zati handi bat, abestiez osatuta dago. Abestiak inspiratzaileak eta entretenigarriak dira. Gainera, umeek oso azkar ikasten dituzten haien letrak eta danztak.

The snow glows white on the mountain tonight

Not a footprint to be seen

A kingdom of isolation,
And it looks like I'm the queen.

The wind is howling like this swirling storm inside
Couldn't keep it in, heaven knows I tried!

Don't let them in, don't let them see
Be the good girl you always have to be
Conceal, don't feel, don't let them know
Well, now they know!

Let it go, let it go
Can't hold it back anymore
Let it go, let it go
Turn away and slam the door!

I don't care
What they're going to say
Let the storm rage on,
The cold never bothered me anyway!

It's funny how some distance
Makes everything seem small
And the fears that once controlled me
Can't get to me at all!

It's time to see what I can do
To test the limits and break through
No right, no wrong, no rules for me I'm free!

Let it go, let it go
I am one with the wind and sky
Let it go, let it go
You'll never see me cry!

Here I stand
And here I'll stay
Let the storm rage on!

My power flurries through the air into the ground
My soul is spiraling in frozen fractals all around
And one thought crystallizes like an icy blast
I'm never going back,
The past is in the past!

Let it go, let it go
And I'll rise like the break of dawn
Let it go, let it go
That perfect girl is gone!

Here I stand
In the light of day
Let the storm rage on,
The cold never bothered me anyway!

TELEBISTAREN ABANTAILAK ETA DESABANTAILAK

Umeek ordu asko pasatzen dituzte telebistaren aurrean eta akzio honek, abantailak edo desabantailak ekarri ditzake:

DESABANTAILAK:

-  Eduki sexuala eta bortizkeria daukaten edo inmoralak diren programa asko ematen dira eta ez dira egokiak umeen audientzarentzat.

- Telebistak besteekin harremanak izateko denbora kentzen du.

-  Egunkariak bezalako beste komunikabide batzuekiko ezaxola eragin dezake.

- Publizitate engainagarria, umeak inbaditzera hel daiteke.

- Jarudera fisikoarengatik eta kanpoko jokoengatik interesa galtzen da.

- Mendekotasuna sortzen du: Pertsona askok telebistarekin eta hartan agertzen den guztiarekin mendekotasun handia sentui dezakete.

 

- Familiaren komunikazio falta: Telebistak, familiaren nukleoak hitz egin ez dezan eragiten du.

ABANTAILAK:

- Entretenimendu osasuntsua (programen arabera).

- Entzuteko, erlazionatzeko eta ikusteko ahalmenaren garapenari laguntzen dio.

- Ekonomikoa da, ikasleek hezkita-leku baterantz mugi daitezen sahiesten duelako.

-Eskola irakaskuntza kurrikulumak eguneratzea baimentzen du.

- Heziketa baliabide bezala erabil daiteke.

- Medio masiboa bat da, beraz, audientzia handi batera hel daitezke.

- Motibazio eduki altua: Irudiak, testuak eta bizitasunak konbinatzerakoan, erakargarriagoa da bere hartzailearentzat eta orduan, beste baliabide batzuen baino estimulu handiagoa du.

- Gai espezifiko baten ulermena errazten du.

Bideo honetan, telebistaren ondorioak ikusi daitezke:

PUBLIZITATEAREN INFLUENTZIA ETA HAREN ESTEREOTIPOAK

Telebista iragarkiek transmititutako mezuak iheskor eta osagarriak dira. Umeak, publikorik babesgabeena dira, haien tolesgabetasunagatik. Horregatik, haiengana zuzendutako publizitateak, gurasoen, hezitzaileen, komunikabideen eta berezko enpresa iragarleengatik araututa egon behar da.

Mutilentzat, gerra, akzioa edo gizonentzat hartzen diren laneko iragarkiak egiten dituzte. Neskentzat, berriz, modan, etorkizuneko etxekoandreetan edo popularra izateko iragarkietan datza.

Umeentzat zuzenduta daugoen publizitatea, informazio kantitate handia erakusten dute denbora gutxitan. Hau, haien interesa eta arreta jasotzeko egiten da.

 

Erakusten diren produktuen artean, janarizkoak aurki ahal ditugu eta gehienetan, saldu nahi duten janaria osasunerako txarra da.

 

"Neskentzako" publizitatea: 

- Bakarrik neskak ateratzen dira eta gehienetan panpinekin.

- Arrosa kolorea nabarmentzen da.

"Mutilentzako" publizitatea:

- Bakarrik mutilak ateratzen dira eta normalean, autoekin edo abenturazko panpinekin.

- Kolore gorriak eta urdinak dira gehien erabiltzen direnak.

 

TELEBISTA KLASEAN

Telebista, aprobetxatu eta gehitu behar dugun komunikazio eta multimedia digitaleko erreminta bat da, gure errealitatearen eta bereziki gazteenetakoaren parte delako. Orain esan genezake, aukera bat izateaz behar bat izatera pasatu dela eskolarako.

 

Irudiak, gure eguneroko bizitzako nonahiko elementu batean bihurtu dira. Haien bidez, zuzenki edo ez zuzenki iristen edo baldintzapen diguten mota guztietako mezuak igortzen dira.  Hemendik atera genezake, eskoletan irudia jasotzeko eta analizatzeko beharra. Heziketa honek, umeak txikiak direnetik hasi beharko lukete. Telebistak, lan garrantzitsu hau betetzen lagun diezakegu. Hezitzaileek eta gurasoek, telebista egoki ikustera eta erabiltzera erakuts dezakete, hura informazio edo entretenimendu medio batean bihurtzen, berezko edo hautatze irizpide batzuetara konekta edi itzali daitekeen.

 

Telebista ez da berez negatiboa, bizipen positiboak har ditzake gazteen garapenerako. Ondo erabilita, jarrera eta bizimoduen eskuratzera eta alderdi sozialak eta kulturalak irakastera jokaera desegokiak aldatzeko, lagundu dezakegu.

 

 

Bideoak jartzea, ez da soilik balio klaseko hildako denbora betetzeko. Gaur egun, irakaskuntza-modelo dinamiko eta interesgarri batean bihurtu dira. Hori dela eta, bideo hezigarriak klasean ipintzerako orduan, puntu batzuk kontuan hartu behar ditugu:

 

Lehenik, erabiliko dugun materiala zehaztuko dugu. Gero, bere funtzioa identifikatzea: gaiari buruzko interesa sortzea, kontzeptua argitzea, gaia burutu eta indartzea...

 

Beraz, bideo bat jartzekotan, oso garrantzitsua da apunteak hartzea, ondoren ikasgaiaren gaiarekin konparatzeko. Ere funtsezkoa da puntu aberatsenak komentatzea. Bideoa beste irakasgaietarako balio badu, jakin beharko dugu nola erlazionatu. 

 

 

 

- Bideo bat ikustea, ez da zinemara joatea. Ikasteko erreminta bat da.

 

- Ikasleen arreta eta interesa akuilatuko da.

 

- Telebistaren bidez, mundo ezezagunetan murgildu daitezke.

 

- Gaitasun kritikoa garatzen dute.

 

- Eskolako mundua, bere eguneroko unibertsoarekin konektatzen dute.